Το παραμύθι του ψεύτη βοσκού: «επενδύσεις» ή τεράστια αποεπένδυση; (Άρθρο)

Το Φεβρουάριο 2020 ο Χατζηδάκης ανακοίνωσε στην Πτολεμαΐδα για την απολιγνιτοποίηση «12 μέτρα άμεσης δράσης για τη Δυτική Μακεδονία» και επενδυτικό πρόγραμμα άνω των 5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το αμιγώς κομματικό ακροατήριο χειροκρότησε και, πέντε χρόνια αργότερα, το αποτέλεσμα είναι ορατό στους πάντες: οικονομική και περιβαλλοντική καταστροφή της Δυτικής Μακεδονίας. Ακριβώς όπως είχαμε επισημάνει από την πρώτη στιγμή όλοι όσοι εξετάσαμε τότε τις κυβερνητικές ανακοινώσεις. Δείτε ενδεικτικά στους σχετικούς συνδέσμους άρθρο μου «Τα 12 παραμύθια μιας αψυχολόγητα βίαιης απολιγνιτοποίησης» (www.prlogos.gr/τρία-ή-μάλλον-πέντε-πουλάκια-κάθοντ/) και τι έλεγαν οι επιχειρήσεις της περιοχής (https://greece2028.gr/to-παρατηρητήριο-στο-flash-tv/).

Τώρα ο πρωθυπουργός, έγκλειστος με τη διοίκηση της ΔΕΗ στον αποκλεισμένο από τα ΜΑΤ ΑΗΣ Καρδιάς, ήρθε να μας πει πως «Η Δυτική Μακεδονία περνάει σε νέα εποχή» με ένα νέο «επενδυτικό πρόγραμμα». Είναι μάλιστα τόση η βιασύνη να διαφημιστεί το πρόγραμμα, που δεν κατάφεραν να συντονιστούν ούτε στο πόσα δισεκατομμύρια θα «επενδυθούν» στην περιοχή (κυμαίνονται από 5 μέχρι 12) ούτε στο πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν (κυμαίνονται από 2 μέχρι 20 χιλιάδες).

Μια ματιά στο δήθεν «πρόγραμμα» δείχνει πως, όπως και το 2020, το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι πώς θα καίνε όλο και περισσότερο φυσικό αέριο. Διαδίδουν πως η λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα 5 θα «μετατραπεί» σε μονάδα φυσικού αερίου, ενώ η πραγματικότητα είναι πως θα κλείσει και στο ίδιο οικόπεδο θα κάνουν μικρές μονάδες φυσικού αερίου.

Μιλούν για φωτοβολταϊκά και αντλησιοταμίευση, επενδύσεις που όχι μόνο δεν έχουν να προσφέρουν κάτι στην περιοχή, αλλά, αντίθετα, δεσμεύουν πολύτιμες εκτάσεις και νερά από τον πρωτογενή τομέα. Η αντλησιοταμίευση χρειάζεται άνω και ...

κάτω ταμιευτήρα αποθήκευσης νερού: ο κάτω μπορεί να είναι τα κλειστά ορυχεία, αλλά πού ακριβώς οραματίζονται τους άνω ταμιευτήρες; Θα είναι στο Βέρμιο; Θα είναι στο Άσκιο; Μα αυτά δεν ανήκουν στη ΔΕΗ. Θα απαλλοτριώσουν και βοσκοτόπια; Θα βάλουν ταμιευτήρα νερού πάνω στις πηγές της Ερμακιάς;

Μιλούν για data center, αλλά δεν εξηγούν για ποιο λόγο το τοποθετούν ακριβώς εκεί που είναι σήμερα η αυλή λιγνίτη του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου, πέρα απ’ την ανάγκη καταστροφής κάθε υποδομής της λιγνιτικής βιομηχανίας. Χωρίς καν  να έχουν πάρει την επενδυτική απόφαση για το data center, αναφέρονται σε χιλιάδες θέσεις εργασίας που «ΘΑ» γίνουν, όταν το εργατικό δυναμικό έχει ήδη μεταναστεύσει σε άλλες περιοχές, προκειμένου να επιβιώσει. Και παρά τα χιλιάδες MW φωτοβολταϊκά με μπαταρίες, στήνουν από δίπλα και μονάδα φυσικού αερίου.

Μιλούν για «ομόλογο που θα μοιράσει κέρδη», αλλά εδώ κι ένα χρόνο τα φωτοβολταϊκά της ΔΕΗ ήδη υφίστανται περικοπές παραγωγής, αφού δεν χωρούν στο δίκτυο ηλεκτροδότησης. Θα περιμένουμε τους όρους έκδοσης με πολύ μεγάλη επιφύλαξη: η φούσκα των φωτοβολταϊκών έχει ήδη σκάσει!

Και μιλούν για μονάδα “Waste2Energy”, δηλαδή κάψιμο σκουπιδιών στο νέο ΑΗΣ Πτολεμαΐδας, σε πολύ μικρή απόσταση από το Καρυοχώρι και την Πτολεμαΐδα. Όσα παραμύθια κι αν αραδιάσουν, το κάψιμο σκουπιδιών εκπέμπει στην ατμόσφαιρα δυνητικά καρκινογόνες διοξίνες και φουράνια. Επιπλέον, δεν περιλαμβάνεται στο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο Δυτικής Μακεδονίας. Ας το κάνουν στην Αθήνα!

Η μόνη πραγματικότητα είναι πως στη Δυτική Μακεδονία συντελείται εδώ και μερικά χρόνια μια τεράστια αποεπένδυση, η καταστροφή της μεγαλύτερης βιομηχανίας που είχε ποτέ η χώρα: της βιομηχανίας ηλεκτροπαραγωγής από εγχώριο καύσιμο. Μια βιομηχανία που δεν είχε μόνο εκτάσεις, ορυχεία και εργοστάσια, αλλά και μια σημαντική τεχνογνωσία και δορυφορικές επιχειρήσεις, που σταδιακά χάνονται, χωρίς κανέναν πραγματικό λόγο, μόνο για να καίει η χώρα όλο και περισσότερο φυσικό αέριο. Αν το αέριο ήταν ΕΛΛΗΝΙΚΟ, θα είχαμε αντικατάσταση ενός εγχώριου πόρου από κάποιον άλλο. Αλλά είναι 100% εισαγόμενο και δυναμιτίζει το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας.

Αν τους ενοχλούν οι εκπομπές CO2 της λιγνιτικής βιομηχανίας, (αλλά όχι του φυσικού αερίου), δεν πρέπει να ξεχνούμε πως η λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα 5 έχει κατασκευαστεί εξαρχής ως έτοιμη να συνδεθεί σε σύστημα δέσμευσης του CO2 (Carbon Capture & Storage, CCS). Γιατί δεν κάνουν επένδυση CCS και κλείνουν τη μονάδα, απαξιώνοντας τη μεγαλύτερη επένδυση του 21^ου αιώνα; Σε επόμενο στάδιο, το δεσμευόμενο CO2 μπορεί να αντιδρά με το υδρογόνο, (που θα παράγεται πανάκριβα από τα φωτοβολταϊκά που στρώνουν παντού), και να δίνει παραγωγή συνθετικών υδρογονανθράκων, (οι οποίοι είτε θα καίγονται για παραγωγή ενέργειας, πολύ πιο ασφαλώς απ’ το υδρογόνο, είτε μπορούν να διοχετεύονται στο δίκτυο φυσικού αερίου). Παρόμοια αναλυτική πρόταση του Ινστιτούτου Χημικών Διεργασιών & Ενεργειακών Πόρων/ΕΚΕΤΑ υπήρχε στο Σχέδιο Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020 (https://pepdym.gr/images/Wb/A5PEP/320/ris3/strat/2par.pdf).

Φυσικά επίσης ποτέ δεν μας εξήγησαν γιατί είναι κακό για το κλίμα να καίγεται ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ λιγνίτης στον ΑΗΣ Μελίτης, αλλά δεν πειράζει να τον μεταφέρουν από το Ελληνικό έδαφος Σκοπιανά φορτηγά για να καίγεται ακριβώς πίσω από τα σύνορα, στις παλιές μονάδες των Σκοπιανών, στέλνοντας τα καυσαέρια στη Φλώρινα.

Αν τέλος κάποιοι ανησυχούν πως η συνέχιση της λιγνιτικής δραστηριότητας «θα καταστρέψει το κλίμα», μπορούν να ησυχάσουν: τα Γερμανικά κόμματα που θα σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση έχουν ήδη συμφωνήσει πως δεν συζητούν για απολιγνιτοποίηση το 2030 και πάει για το 2038 (και βλέπουμε), ενώ έχουν σε πρώτη προτεραιότητα την κατασκευή 20 νέων εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο. Στη Βρετανία η επικεφαλής των Συντηρητικών παρουσίασε στις 18/3/2025 το νέο πρόγραμμα για την ενέργεια και ήταν απολύτως ξεκάθαρη (σε ελεύθερη μετάφραση): «η πολιτική μηδενικών εκπομπών είναι φαντασιοπληξία, παντελώς ατεκμηρίωτη, υπόσχεται τη γη και κοστίζει άλλο τόσο, καταστρέφοντας το μέλλον των παιδιών μας». (Η πλήρης ομιλία της στο https://www.kemibadenoch.org.uk/news/kemi-launches-policy-renewal-programme-energy). Και, βεβαίως, στις ΗΠΑ η ενεργειακή πολιτική έχει κάνει επιστροφή στους υδρογονάνθρακες, στο κάρβουνο και τα πυρηνικά. Συνεπώς, το σβήσιμο του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ λιγνίτη δεν «σώζει τον πλανήτη»: σώζει μόνο τους εισαγωγείς φυσικού αερίου.

Τελικά, τα δισεκατομμύρια, που ακούγονται κάθε τόσο για τη Δυτική Μακεδονία, ταιριάζουν μια χαρά με το παραμύθι του ψεύτη βοσκού: αντί για το βοσκό που φωνάζει δυνατά «λύκος!» βάζουμε τις εξαγγελίες για «επενδύσεις». Στο παραμύθι ο λύκος έφαγε τα πρόβατα, στη Δυτική Μακεδονία έχουμε ήδη μαζική μετανάστευση των νέων και μείωση πληθυσμού 13,5%.